Ukrayna’da emekli maaşlarını almaya başlayacaklar mı? Devlet emeklileri yalvaran konumuna düşürmeyi planlıyor

Ukrayna, yurtdışında yaşayan emekliler de dahil olmak üzere, emeklilik ödemelerinin sona erdirilmesine ilişkin gerekçeler listesini ayarlamayı planlıyor. Tabii ki artış yönünde. Aynı zamanda, en hafif deyimle, yaklaşmakta olan bazı yenilikler de şaşırtıcı.

Sürüm “Kesme işareti” anlaşıldı Verkhovna Rada tarafından önerilen yeni yasama girişimlerinde ve bunların bazılarının neden hem emekliler hem de devlet için kabul edilemez olduğu. Yakın gelecekte Ukraynalı emeklileri ne gibi “iyileşmeler” bekliyor?

Emekli maaşı ödememek için yeni nedenler

24 Şubat 2022’deki Rus işgalinin ardından Ukrayna’da kendisini işgalci ülkeyle ilişkilendiren çok sayıda anlaşmanın feshedilmesi süreci yoğunlaştı. Örneğin, bir zamanlar Rusya Federasyonu’nda çalışmış vatandaşların emekli maaşlarının ödenmesini düzenleyenler feshedildi.

Ayrıca Ukrayna, Bağımsız Devletler Topluluğu’na (BDT) üye devletlerin vatandaşlarının emeklilik alanındaki haklarının güvence altına alınmasına ilişkin anlaşmadan çekildi. Bu nedenle Ermenistan, Belarus, Kazakistan, Tacikistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Özbekistan’da iş tecrübesi edinen vatandaşlara emekli maaşı verilmesinin gerekçeleri ortadan kalktı.

Sorunun Ukrayna iç hukukuna göre çözülmesi acil bir ihtiyaçtı. İlgili belge Bakanlar Kurulu tarafından Verkhovna Rada’ya sunuldu ve ilk okumada kabul edildi. Cumhurbaşkanı tarafından imzalanan yasanın nihai olarak kabul edilmesinin ardından, SSCB’nin eski cumhuriyetlerinde çalışan emekliler eskisi gibi aynı emekli maaşlarını alabilecekler. Ancak istisnalar da var.

İşgal altındaki topraklarda kaldıkları süre boyunca Rus ordusunda, güvenlik teşkilatlarında, İçişleri Bakanlığında veya işgal yönetimlerinin oluşturduğu herhangi bir hükümet organında 19 Şubat 2014 tarihinden sonra görev yapan kişilerin iş deneyimleri sayılmayacaktır. Ve sadece kişinin doğrudan saldırganın hizmetinde olduğu dönemler için değil, genel olarak tüm işgal dönemi boyunca. Yani bir kişi yerel yönetimde bir yıl çalıştıktan sonra istifa edip başka bir işe geçtiyse, emekli maaşı hesaplanırken iş tecrübesi ne orada ne de orada hesaba katılmayacaktır.

Yayın, tasarının ayrıca emeklilik hükümlerine ilişkin diğer konularla ilgili ve birçok soruyu gündeme getiren bir dizi hüküm içerdiğini yazıyor. Ukrayna eski Sosyal Politika Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Pavel Rozenko şunları söylüyor:

“Son dönemde yasa tasarısının doğru konulara ayrılması ve doğru normları içermesi ama bunların yanı sıra metinde başlıkta belirtilen konuyla ilgisi olmayan ve baştan itibaren tartışmalı hükümler içermesi gibi bir tekniği mevzuatımızda sıklıkla kullandık. Kamu algısının bakış açısı “.

Kimler emekli maaşından mahrum kalacak?

Tasarı, özellikle aşağıdaki durumlarda emeklilik ödemelerinin sona erdirilmesine ilişkin gerekçelerin listesini genişletiyor:

1. bir emeklinin emekli maaşı ödemesinin sona erdirilmesi talebi üzerine yurtdışında geçici ikamet;
2. kanunla belirlenen usule uygun olarak bir kişinin kayıp olduğu veya ölü olduğu kabul edilirse;
3. emekliye özel koşullar altında kayıp kişi statüsü verilmişse, Ukrayna “Özel koşullar altında kayıp kişilerin hukuki statüsüne ilişkin” kanun uyarınca;
4. emekli maaşı ödeyen ve dağıtan kuruluşlarda üst üste 6 ay boyunca emekli maaşı alınmamışsa veya emekli maaşı ödenen cari hesaplarda banka kuruluşlarında üst üste 6 ay boyunca harcama işlemi yapılmamışsa;
5. emeklilik maaşı alanların kanunun öngördüğü durumlarda fiziksel kimlik doğrulamasından geçmemiş olması durumunda.

Ve şimdi nüanslar hakkında biraz. Sadece kayıp kişilerle ilgili maddeler mantıklı görünüyor. Bir kişinin uzun süre devamsızlığı varsa ve nerede olduğu veya hayatta olup olmadığı bilinmiyorsa, koşullar açıklığa kavuşuncaya kadar emekli maaşı ödemelerinin durdurulması herhangi bir sorun yaratmaz. Geriye kalan hükümler o kadar açık değildir.

Örneğin yurt dışında bulunan bir kişinin kendi isteğiyle Ukrayna konsolosluğuna gidip şöyle bir açıklama yazacağını hayal etmek zor: “Sizden ricam bana artık emekli maaşı ödememenizi rica ediyorum.” Muhtemelen bu madde kanuna “gizli” bir amaçla konmuştur. Belki gelecekte yetkililer bir şekilde yurttaşlarını bu tür açıklamalar yazmaya teşvik etmeyi planlıyor?

En çok soru ve öfke, kişinin emekli maaşını 6 ay içerisinde hesabından çekmemesi halinde ödemelerin durdurulmasına ilişkin hükümlerden kaynaklanıyor. Dahası: bu süre içinde zaten ödenmiş olan tutar, emeklinin hesabından zorla çekilerek Emeklilik Fonuna aktarılacaktır.. Rosenko’nun açıklaması şu şekilde:

“Böyle bir düzenleme açıkça anayasaya aykırıdır, çünkü vatandaşa ödenen emekli maaşı onun mülkiyetindedir ve anayasaya göre vatandaş bu emeklilik hakkını istediği şekilde kullanma hakkına sahiptir. Devletin de hiçbir şekilde bu hakkı kullanma hakkı yoktur. Ona bunu nasıl yapması gerektiğini anlatın: bir hesaptan para çekmek veya biriktirmek, ödeme yapmak, başkalarına transfer etmek vb.”

Tasarıya göre, bir vatandaşın hesabındaki emeklilik fonlarının kaybolduğunu tespit etmesi durumunda, fonların iadesi için Emekli Sandığı’na başvuru yapma olanağı bulunuyor. Ve çekte bu tür gerekçelerin varlığı tespit edilirse para hesaba iade edilecektir. Rosenko’nun yorumu:

“Böylece devlet, emekliyi derhal dilenci konumuna sokuyor. Önce haber vermeden parasını alıyor, sonra emeklinin Emekli Sandığı’na gitmesi, sıraya girmesi, yetkililere bir şeyler kanıtlaması ve parayı iade etmesini istemesi gerekiyor. Devlet tarafından kendisine alınan para. Eğer görevli delilleri kabul ederse, seçilen paranın iade edilmesine karar verebilir. Ya da kabul etmeyebilir…”

Uzman, bir kişinin emeklilik hesabını belirli bir süre kullanamadığı birçok yaşam durumunun bulunduğunu açıklıyor. Örneğin hayati ihtiyaçlarını karşılayan çocuklarla birlikte yaşıyorsa. Sosyal konularda uzman olan eski halk yardımcısı Andrei Pavlovsky şunu ekliyor:

“Ya da örneğin bir kişi işgal altındaki topraklarda kaldı. Ukrayna kartını kullanma fırsatından mahrum bırakılıyor; serbest bölgeye gitmek hayatı için bir risk oluşturuyor. Ancak yine de emekli maaşı alma ve işgalden kurtulduktan sonra hesabındaki parayı kullanabilecek ve Emekli Sandığı önünde devletin ondan aldığını geri almaya çalışarak sıraya girmeyecek.”

Pavel Rozenko ayrıca tasarının bu hükmü nedeniyle Vefat eden emeklilerin mirasçıları için sorunlar ortaya çıkabilir:

“Miras’ın resmileştirilmesi altı aydan fazla sürüyor. Bu arada fonlar hesapta atıl durumda. Yeni yasaya göre devlet bunları elinden alacak. Bu nedenle mirasçılar nihayet mirası tamamlamayı bitirdiğinde.” gerekli belgeleri alınca paranın zaten olmadığını görecekler ve bunları iade etmek için zorlu bürokratik işlemlerden geçmek zorunda kalacaklar. Üstelik bu çabaların sonuç vereceğine dair bir güven de yok.”

Yasanın muğlak hükümleri birçok soruyu gündeme getiriyor – neden? Muhtemelen hükümet bu şekilde Emeklilik Fonu’ndan para biriktirmeye ve daha önce ölmüş olan insanlara emekli maaşı ödememek için bir “sigorta” yaratmaya çalışıyor. Rosenko’nun açıklaması şu şekilde:

“Ama bu hayali bir sorun. Biz bu konuda hiçbir sorun yaşamadık. Ölüm olgusunu kaydeden yerel yönetimler bunu otomatik olarak Emekli Sandığı’na bildiriyor. Ben de 2015-2017’de bakan olarak bu sistemi doğrulattım. Orada da hayır, pratikte işe yaramayan tek bir vaka bile yok.”

Elbette teorik olarak, yerel yetkililerin ödemeleri cebe indirmek amacıyla emeklilerin ölümüyle ilgili gerçekleri gizlediği bazı planlar olabilir. Ancak bunun zaten emeklilik mevzuatı tarafından değil, Ceza Kanunu tarafından öngörülen bir suç olduğunu hatırlatıyor Rozenko:

“Ayrıca hükümetin önerdiği kural bu sorunu çözmüyor, çünkü böyle bir planın olduğu yerde para hesaptan zamanında ve eksiksiz olarak çekiliyor.”

Ukrayna dışında yaşayan emekliler için

Tasarı, yurtdışındaki emeklilerin fiziksel kimliklerinin belirlenmesine yönelik bir prosedür getiriyor. Yılda bir kez, her birinin kimliğini doğrulaması gerekecek: Diya uygulamasında oluşturulan bir elektronik imzayı kullanarak Ukrayna’nın konsolosluk ofislerine veya Emeklilik Fonu’nun elektronik hizmetler portalına şahsen belge sağlamak. Bir vatandaşın bu kimlik belgesini bir yıl içinde geçememesi durumunda, bu durum ödemenin feshedilmesine neden olacaktır.. Pavel Rosenko şöyle açıklıyor:

“Böyle bir kararın mantığı açık. Bugün vatandaşlarımız dünyanın pek çok ülkesine dağılmış durumda. Ve tüm bu ülkelerin yetkililerinin onların ölümleri hakkında Ukrayna hükümetine bilgi vereceğine güvenemeyiz. Bu nedenle periyodik kimlik tespiti yapmamız gerekiyor. Kimin emekli maaşı alması gerektiğini anlamak için.”

Ancak teknik olarak bu o kadar kolay olmayacaktır. Milyonlarca insan Ukrayna’yı terk etti. Bazı ülkelerde Ukraynalı emeklilerin sayısı onbinlerce, yüzbinlerce ölçülebilir. Andrey Pavlovsky şöyle diyor:

“Emeklilerin elektronik fırsatlardan toplu olarak yararlanacağına güvenmek oldukça zor. Birçoğunun yeterince gelişmiş akıllı telefonları yok. Ayrıca yaşlı insanlar genellikle yeni teknolojilere hakim olmakta zorluk çekiyor. Bu nedenle birçoğu kişisel olarak iletişime geçmek zorunda kalacak. Ukrayna konsoloslukları ise “Emeklilerimizin çok olduğu ülkelerde bu durum büyük kuyrukların oluşmasına yol açabilir. Dolayısıyla bu işlemin gerçekleştirilmesi için konsoloslukların özel bir altyapı oluşturması ve personel sayısını artırması gerekecek. Ancak” Hükümetin bunu yapması pek olası değil.”

Uzman, yeni normların mevzuata girmesiyle birlikte, kimlik tespiti zamanında tamamlanamadığı için emekli maaşları kesilecek veya ödemeleri durdurulacak emekliler arasında çığ gibi davalara yol açacağına inanıyor:

“Ve önceki deneyimler, davaların %90’ında mahkemenin emeklinin tarafını tuttuğunu gösteriyor. Ancak yetkililer, kural olarak, Yüksek Mahkeme’ye kadar olan mahkemelerin kararlarını uygulamıyor. Bu nedenle emekliler, Yargıtay’a itiraz edecekler.” Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, orada da kazanma ihtimalleri yüzde 90’dır.”

Dolayısıyla eğer hükümet yeni düzenlemelerin yardımıyla bütçe fonlarından tasarruf etmeye çalışıyorsa sonuç büyük olasılıkla tam tersi olacaktır. Ve devletin çok sayıda davayı desteklemek için ek para harcaması ve ardından mahkemelerin kararıyla mağdurlara tazminat ödemesi gerekecek.

Avrupa’da ve özellikle Yunanistan’da yaşayan pek çok Ukraynalı, uygun belgeyi kullanarak güvenilir bir kişiden Ukrayna’da emekli maaşı alırken zaten sorunlarla karşılaştı. Vekaletnamenin birkaç yıldır verilmiş olmasına ve hala geçerli olmasına rağmen, emeklilerin “hala hayatta” olduğuna dair bir teyit olmaması durumunda ödemeler durduruluyor. Hoş olmayan sorunlardan kaçınmak için, konsoloslukta veya elektronik imza ve “Diya” uygulamasını kullanarak yukarıdaki yöntemlerden birini kullanarak kimlik doğrulama işlemini gerçekleştirin.

Source link